کمتر از یک هفته پس از کشته شدن یک رهبر ارشد حماس در تهران و یک فرمانده ارشد حزب‌الله در بیروت، خاورمیانه در وضعیت اضطراب قرار گرفته است. ترس از جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر با وعده‌های انتقام‌جویانه از سوی رهبران ایرانی افزایش یافته و اسرائیل را در وضعیت عدم اطمینان عمیقی قرار داده است.
چرا انتظار حمله ایران می‌رود؟
ایران وعده داده است که مرگ اسماعیل هنیه، رهبر ارشد حماس که در تهران کشته شد، را تلافی کند. این حادثه پس از حضور او و دیگر رهبران گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران رخ داد. رهبران اسرائیل تأیید یا تکذیب نکرده‌اند که آیا کشورشان پشت این حمله بوده است یا خیر، اما رهبران ایرانی و مقامات حماس بلافاصله اسرائیل را مقصر دانسته و وعده انتقام داده‌اند.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر عالی ایران، دستور حمله مستقیم به اسرائیل را صادر کرده است، طبق گفته سه مقام ایرانی که از این دستور مطلع بوده‌اند. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نیز روز دوشنبه اعلام کرد که “تهران علاقه‌ای به تشدید درگیری‌های منطقه‌ای ندارد، اما لازم است اسرائیل را مجازات کند.”
ارتباط لبنان با بحران
کشته شدن اسماعیل هنیه یک روز پس از حمله اسرائیل به بیروت و کشته شدن فؤاد شکر، فرمانده ارشد حزب‌الله، رخ داد. این حادثه تنش‌هایی را که بین اسرائیل و ایران و نیروهای نیابتی آن در منطقه وجود داشت، تشدید کرد. حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، هفته گذشته اعلام کرد که درگیری با اسرائیل وارد مرحله جدیدی شده و تهدید به انتقام بزرگ کرده است.
حزب‌الله و اسرائیل ماه‌هاست که درگیر حملات متقابل هستند و این موضوع نگرانی‌ها از وقوع جنگ گسترده‌تر را افزایش داده است. حزب‌الله هزاران راکت و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرده و اعلام کرده که در همبستگی با حماس، که مورد حمایت ایران است، عمل می‌کند. اسرائیل نیز در پاسخ به این حملات، هزاران نفر از شهروندان خود را در شمال اسرائیل نزدیک مرز لبنان تخلیه کرده است.
واکنش رهبران اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز یکشنبه اعلام کرد که کشورش در “جنگ چند جبهه‌ای علیه محور شرارت ایران” قرار دارد و “برای هر سناریویی – چه تهاجمی و چه دفاعی – آماده است.” وی افزود: “به دشمنانمان می‌گویم: ما پاسخ خواهیم داد و برای هر اقدام تجاوزکارانه علیه ما، از هر طرف که باشد، هزینه سنگینی خواهیم گرفت.”
یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، نیز روز دوشنبه با لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، گفتگو کرد و او را در جریان آمادگی نظامی اسرائیل برای دفاع در برابر تهدیدات احتمالی ایران و نیروهای نیابتی آن قرار داد.
تلاش‌های دیپلماتیک
با تهدید ایران و نیروهای نیابتی آن برای حمله به اسرائیل، تلاش‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از جنگ گسترده‌تر به شدت در جریان است. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، قرار است روز دوشنبه تیم امنیت ملی خود را برای بررسی تحولات خاورمیانه تشکیل دهد. وی همچنین قرار است با ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، گفتگو کند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز یکشنبه با وزرای خارجه کشورهای گروه ۷ گفتگو کرد و بر لزوم کاهش تنش‌ها در خاورمیانه تأکید کرد. سازمان همکاری اسلامی نیز قرار است روز چهارشنبه جلسه‌ای با حضور وزرای خارجه کشورهای عربی و مسلمان در عربستان سعودی برگزار کند تا به بررسی “جنایات ادامه‌دار اشغالگری اسرائیل” بپردازد.
توصیه‌های دولت‌های غربی به شهروندان خود
در میان ترس از گسترش درگیری‌ها، ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، فرانسه، آلمان، هلند، ایرلند، نروژ، دانمارک، بلژیک و سوئد از شهروندان خود خواسته‌اند که فوراً لبنان را ترک کنند. فرانسه همچنین از شهروندان خود در ایران خواسته است که هرچه زودتر این کشور را ترک کنند و از سفر به اسرائیل یا مناطق فلسطینی خودداری کنند. کانادا نیز از شهروندان خود خواسته است که از سفر به اسرائیل به دلیل “وضعیت امنیتی غیرقابل پیش‌بینی” خودداری کنند.
این تحولات نشان‌دهنده وضعیت بحرانی و ناپایدار در خاورمیانه است که نیازمند توجه و اقدام فوری از سوی جامعه بین‌المللی است.